YAMADORI

Γιαπωνέζικη λέξη που αναφέρεται στα φυτά τα οποία έχουν συλλεχθεί από την φύση και που κατά κανόνα μας δίνουν τα ομορφότερα και τα πιο φυσικά μπονσάι. Πριν ξεκινήσουμε την πρώτη μας εξόρμηση για συλλογή δέντρου από την φύση, πρέπει να έχουμε κάποια βασικά πράγματα στο μυαλό μας. Δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση η θέληση μας για γρήγορο αποτέλεσμα να προκαλέσει ζημιά στο φυσικό περιβάλλον. Γι' αυτό τον λόγο προσπαθούμε να συλλέξουμε δέντρα από περιοχές με άγριο και αφιλόξενο έδαφος, εκεί όπου το υποψήφιο προς συλλογή δέντρο θα έχει τις λιγότερες πιθανότητες επιβίωσης. Περιοχές βραχώδεις και απότομες συνήθως έχουν τα καλύτερα δέντρα, αλλά έχουν και τον μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας. Επίσης, βοσκοτόπια όπου τα ζώα ροκανίζουν τους βλαστούς και σπάνε τα κλαδιά ή και κοντά σε γεωργικές εκτάσεις, όπου οι γεωργοί επεμβαίνουν με τις δραστηριότητες τους, έτσι ώστε το δέντρο να μην έχει ποτέ φυσιολογική ανάπτυξη. Καμιά φορά, βέβαια, δεν χρειάζεται να πάμε και τόσο μακριά, καθώς στο διπλανό μας οικόπεδο μπορεί να ξεκινήσουν εργασίες κατασκευής νέας οικοδομής ή σε κάποιον δρόμο κοντά μας να γίνονται εργασίες διαπλάτυνσης οδοστρώματος και εμείς με την παρέμβασή μας θα έχουμε σώσει κάποιο η κάποια δέντρα από βέβαιο αφανισμό. Ένας άλλος βασικός κανόνας μη συλλογής δέντρου από την φύση και ίσως ο βασικότερος από άποψη δεοντολογίας είναι ότι ποτέ δεν συλλέγουμε δέντρο εάν δεν είμαστε σε θέση, είτε λόγω δυσπρόσιτης τοποθεσίας είτε λόγω έλλειψης ικανοτήτων και αγνοίας, να εξασφαλίσουμε την  επιβίωση του δέντρου.Όταν πλέον καταλήξουμε στο υλικό μας, πρέπει οπωσδήποτε να βεβαιωθούμε ότι θα βγάλουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μπάλα ριζώματος μαζί με το χώμα της, ώστε να μην καταστρέψουμε τα μικρά ριζίδια που είναι σημαντικά για την επιβίωση του δέντρου. Για να το καταφέρουμε αυτό πέρα από τις βασικές γνώσεις πρέπει να είμαστε εξοπλισμένοι και με τα κατάλληλα εργαλεία. Αυτά περιλαμβάνουν έναν γάντζο, με τον οποίο θα καθορίσουμε την περίμετρο της ριζικής μπάλας καθαρίζοντας το επιφανειακό χώμα, ένα φτυάρι, ψαλίδι κλαδέματος και ένα πριόνι, γιατί αφού βγάλουμε το φυτό θα πρέπει να εξισορροπήσουμε την ριζική μπάλα με το φύλλωμα. Επίσης χρειαζόμαστε αρκετά μεγάλα κομμάτια ύφασμα και παγούρια με νερό, ώστε να τυλίξουμε σφιχτά την μπάλα της ρίζας και να την διατηρήσουμε υγρή κατά την μεταφορά.

Όταν πλέον είμαστε έτοιμοι για την μεταφύτευση, φτιάχνουμε ένα ξύλινο δοχείο ή παίρνουμε μια γλάστρα εμπορίου, όχι πολύ βαθιά αλλά με αρκετό άνοιγμα, ώστε να χωρέσει άνετα την ρίζα και να μείνει και λίγο περιθώριο για νέα ριζίδια. Στο δοχείο μας προσθέτουμε χώμα με καλή αποστράγγιση, το οποίο θα παρέχει επαρκή αερισμό στις ρίζες καθώς επίσης και ορμόνη ριζοβολίας, ώστε να παρέχουμε μια μικρή βοήθεια στο φυτό μας να ριζώσει ευκολότερα. Καλό είναι να καλύψουμε την επιφάνεια του δοχείου με βρύα (moss), τα οποία θα παρέχουν στο δέντρο βιταμίνες, ορμόνες καθώς και αντισηπτικές ιδιότητες. Το δέντρο θα πρέπει να δεθεί για να σταθεροποιηθεί πλήρως, καθώς τα πρώτα ριζίδια είναι πολύ εύθραυστα και μπορούν να σπάσουν από τους ανέμους. Τέλος, τοποθετούμε το δοχείο σε σημείο φωτεινό, αλλά όχι με απευθείας ηλιακό φως και επηρεαζόμενο από ανέμους.Τους πρώτους 6 μήνες δε χρησιμοποιούμε κάποιο λίπασμα, πέρα από το να ψεκάζουμε το φύλλωμα με διάλυμα βιταμίνης Β. Για τα κωνοφόρα το ψέκασμα ισχύει σε μεγαλύτερο βαθμό, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες, και 3 φορές την ημέρα με σκέτο νερό. Τώρα ξεχνάμε το δέντρο μας για τουλάχιστον ένα χρόνο, αν όχι και αρκετά περισσότερο, μέχρι να παρουσιάσει μεγάλα δείγματα ανάπτυξης. Αλλά ακόμη και ύστερα, περιορίζουμε τις εργασίες μας μια ανά σαιζόν, γιατί κάθε εργασία είναι πολύ αγχωτική για το φυτό μας.

ΥΛΙΚΟ ΦΥΤΩΡΙΟΥ

Ένας άλλος πολύ πιο εύκολος τρόπος ώστε να αποκτήσουμε το πρώτο μας υποψήφιο προς διαμόρφωση δέντρο είναι να το αγοράσουμε από ένα φυτώριο. Και σε αυτή την περίπτωση καλό θα ήταν να γνωρίζουμε κάποια βασικά πράγματα, προτού προχωρήσουμε. Όντας νέοι στο χόμπι, πριν κάνουμε οποιαδήποτε αγορά, έχουμε κάνει πρώτα την απαραίτητη  μελέτη. Ως πηγές μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διάφορα sites, ελληνικά και μη, καθώς και βιβλία. Οι άνθρωποι που έχουν έρθει σε τριβή με τον έναν ή τον άλλο τρόπο με την κηπευτική και τα φυτά γενικότερα, δεν θα δυσκολευτούν ιδιαιτέρως να κατανοήσουν τα βασικά. Σίγουρα κάποιοι από εμάς θα παρασυρθούν από τα εκπληκτικής ομορφιάς μπονσάι που θα δουν σε ιστοσελίδες που ανήκουν σε παγκόσμιας φήμης masters του είδους και θα προσπαθήσουν να κάνουν την αρχή με ένα δύσκολο είδος δέντρου. Αυτό είναι ένα λάθος που το κάνουν πολλοί. Ξεκινάμε πάντα με ένα σχετικά εύκολο, αλλά κυρίως με αντοχές δέντρο.

Τέτοια είναι οι ελιές και οι αγριελιές, οι γιουνίπεροι και οι φτελιές, τα οποία είναι είδη που αντέχουν λάθη του ιδιοκτήτη τους και σε αρκετές περιπτώσεις θα μας τα συγχωρήσουν, αλλά και είδη που ταιριάζουν στο κλίμα της Ελλάδας. Ένα τελευταίο σημείο είναι το εξής: όταν κανείς ξεκινάει να μπει στο μαγικό αυτό χόμπι, πρέπει να είναι οπλισμένος με τεράστια αποθέματα υπομονής. Εξάλλου, η υπομονή είναι κάτι που θα διδαχθεί έτσι και αλλιώς κατά την διάρκεια αυτού του ταξιδιού. Γι' αυτό λοιπόν, προκειμένου να αποφύγουμε τον πειρασμό και να κάνουμε κάποιες βεβιασμένες κινήσεις πάνω στον ενθουσιασμό μας σε λάθος χρονική περίοδο, καλό είναι την αγορά μας να την κάνουμε είτε αρχές άνοιξης, είτε αρχές φθινοπώρου. Είναι οι ενδεδειγμένες περίοδοι για να κάνουμε εργασίες πάνω στα προ-μπονσάι μας. Κάντε λοιπόν μια έρευνα στην περιοχή σας και όχι μόνο, βρείτε το πιο ενημερωμένο φυτώριο και... καλή αρχή και πάντα ανοιχτό μυαλό στις αγορές σας! Να προσπαθείτε να βλέπετε πέρα από την πρώτη εικόνα που σας δίνουν τα δεντράκια στις γλάστρες τους. 

ΔΕΝΤΡΑ ΑΠΟ ΣΠΟΡΟ

Τελευταία αφήσαμε την κατηγορία δέντρων που μπορούμε να αποκτήσουμε με την μέθοδο της σποράς. Είναι μια μέθοδος που δεν την προτείνουμε αν και οι περισσότεροι από εμάς λίγο ως πολύ την έχουμε κατά καιρούς εφαρμόσει. Και εάν νωρίτερα αναφερθήκαμε στην υπομονή, σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για τον ορισμό της, μια και για να αποκτήσουμε ένα δενδρύλλιο σε μέγεθος ικανοποιητικό, ώστε να μπορέσουμε να το διαμορ-φώσουμε, θα χρειαστεί να περιμένουμε αρκετά ή και πολλά χρόνια. Αυτά είναι τα αρνητικά της υπόθεσης, αλλά πάντα υπάρχουν και τα θετικά. Αυτά εξάλλου μας σπρώχνουν ώστε να συνεχίσουμε το χόμπι μας. Στην χώρα μας έχουμε αρκετά πλούσια χλωρίδα από την οποία μπορούμε να αντλήσουμε υλικό, όμως τα βασικότερα είδη δέντρων κατάλληλα ώστε να γίνουν μπονσάι δυστυχώς τα βρίσκουμε στην Ελλάδα δύσκολα έως καθόλου, γι' αυτό και καταλήγουμε να παραγγείλουμε σπόρους από το εξωτερικό ώστε να τα αποκτήσουμε.

Ένας άλλος λόγος είναι ότι τα είδη αυτά δεν είναι συνηθισμένα στο κλίμα μας, έτσι μεγαλώνοντας ένα δέντρο από σπόρο κατά κάποιο τρόπο το εκπαιδεύουμε ώστε να είναι ικανό να επιβιώσει εδώ -όχι πάντως με πολλές πιθανότητες, είναι η αλήθεια. Το καλύτερο, όμως, είναι ότι μεγαλώνοντας ένα δέντρο από σπόρο, η δημιουργία του ανήκει αποκλειστικά σ' εμάς και έχουμε τη δυνατότητα να του δώσουμε εύκολα την μορφή που έχουμε ονειρευτεί. Όταν πια είναι έτοιμο να μπει στο δοχείο του, η χαρά μας είναι ακόμα πιο μεγάλη! Έχουμε δεθεί με αυτό το δέντρο, είναι ένα κομμάτι του εαυτού μας και καθώς θα το κοιτάμε κατά κάποιο τρόπο είναι σαν να κοιτάμε τον καθρέφτη της ψυχής μας.