Ήταν τέλη Ιουνίου. Θυμάμαι πως περπατούσα βιαστική μέσα στην πολύβουη αυτή πόλη, όταν κάτι ξεχωριστό μου τράβηξε την προσοχή. Βρισκόμουν έξω από έναν κήπο με δέντρα μπονσάι. Αποφάσισα να επιταχύνω το βήμα μου, αλλά κάποια δύναμη –σχεδόν μαγνητική– με εμπόδιζε να συνεχίσω. Δίχως να το πολυσκεφτώ, έκανα μεταβολή κι ακολούθησα την επιθυμία μου.

Γενικές πληροφορίες σχετικά με την πρακτική Ισπανών καλλιτεχνών

Σε μετάφραση από υλικό που έχει κυκλοφορήσει στο διαδίκτυο σε διάφορα ισπανικά fora, ακολουθούν γενικές πληροφορίες σχετικά με την καλλιέργεια πεύκων με έναν ετήσιο κύκλο ανάπτυξης. Φαίνεται ότι είναι ο τρόπος που ακολουθούν οι περισσότεροι καλλιτέχνες/καλλιεργητές μπονσάι στην Ισπανία, δηλαδή στο μεσογειακό κλίμα όπου κατατάσσεται και η χώρα μας.

Ο χρόνος του «τσιμπήματος» των κεριών δεν εξαρτάται τόσο από τον μήνα αλλά μάλλον από το στάδιο ανάπτυξης των κεριών, καθώς επίσης και από το αποτέλεσμα το οποίο θέλουμε να επιτύχουμε.

Στη δασική πεύκη (pinus sylvestris - scots pines) η ανάπτυξη των κεριών διακρίνεται στα παρακάτω στάδια και σε καθένα από αυτά εφαρμόζουμε διαφορετική εργασία:

• *Όταν τα κεριά αρχίζουν να επιμηκύνονται και μόλις διακρίνονται οι άκρες των νέων βελονών: 
  Εάν τα κεριά αφαιρεθούν τελείως, δύο ή τρία νέα μάτια θα εμφανιστούν και θα ανοίξουν την άνοιξη της επόμενης σεζόν. Είναι μία καλή μέθοδος για να επιτύχουμε την τριτογενή και τη διαδοχική διακλάδωση, καθώς  δημιουργούμε τα κλαδιά ακριβώς στο σημείο που θέλουμε (εφόσον, βεβαίως, είναι αυτός ο στόχος μας). Στα πεύκα που βρίσκονται στο στάδιο του ραφιναρίσματος ή είναι ήδη διαμορφωμένα, αυτό είναι το σημείο κατά το οποίο τα κεριά μπορούν να κλαδευτούν για εξισορρόπηση της ενέργειας. Ευθυγραμμιζόμενοι με τη συμμετρία των κλαδιών, θα «τσιμπήσουμε» τα δυνατά κεριά κατά τα 2/3, τα μεσαία κεριά κατά το 1/3 και τα πιο αδύναμα δεν θα τα πειράξουμε καθόλου.

•  *Όταν τα κεριά φτάσουν στο ήμισυ του μήκους τους και οι βελόνες αρχίζουν να διαχωρίζονται και μπορούμε να τις διακρίνουμε σε ζεύγη: 
  Θα «τσιμπήσουμε» το 1/3 των αδύναμων κεριών και έπειτα από 10 έως 15 ημέρες θα «τσιμπήσουμε» τα 2/3 των δυνατών κεριών. Αυτή η εργασία θα προωθήσει την εμφάνιση ματιών προς τα πίσω στη βλάστηση του προηγούμενου έτους. Αυτά τα μάτια θα μας είναι χρήσιμα στο να αναπληρώσουν κλαδιά στην επόμενη σεζόν.

• Όταν τα κεριά έχουν πλήρως επιμηκυνθεί και οι βελόνες έχουν αποκτήσει σκούρο χρώμα αλλά δεν έχουν ακόμα φτάσει το τελικό τους μήκος : Εάν αφαιρεθούν τα κεριά σ’ αυτό το στάδιο, νέα μάτια θα εμφανιστούν στο σημείο τομής και επίσης νέα μάτια θα δημιουργηθούν προς τα πίσω. Αυτή είναι μία διαδικασία που επιβαρύνει το δέντρο και ΔΕΝ πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Το δέντρο ασφαλώς θα πρέπει να είναι υγιές και δυνατό.

• *Όταν οι βελόνες έχουν πλήρως επιμηκυνθεί: 
  Κόβουμε με ψαλίδι τα 2/3 από τους δυνατούς βλαστούς, το 1/3 από τους μέτριους βλαστούς και δεν πειράζουμε τα αδύναμα βλαστάρια. Αυτό θα εξισορροπήσει τη δύναμη στο δέντρο και θα προωθήσει την εμφάνιση ματιών προς τα πίσω.

Γενικές πληροφορίες σχετικά με την πρακτική του Ryan Neil

O καλλιτέχνης αναφέρεται ειδικότερα σε δέντρα συλλεγμένα από τη φύση (yamadori), τα οποία προϋποτίθεται ότι διαθέτουν ένα καλό ριζικό σύστημα και εμφανίζουν υγιή ανάπτυξη νέων βελονών.

1ος χρόνος:  Λιπαίνουμε από την άνοιξη έως το φθινόπωρο (ανά 4-6 εβδομάδες) με σκοπό την ανάπτυξη των ριζών. Δεν μας απασχολεί σ’ αυτό το στάδιο το μήκος των βελονών. Οι μακρύτερες βελόνες φωτοσυνθέτουν περισσότερο, ενώ μ’ αυτόν τον τρόπο δίνουμε περισσότερη τροφή κι έχουμε ως αποτέλεσμα την ταχύτερη παραγωγή ριζών.

2ος χρόνος:  Λιπαίνουμε από την άνοιξη έως το φθινόπωρο (ανά 4-6 εβδομάδες) με σκοπό την ανάπτυξη των του φυλλώματος. Με τη συνεχή και έγκαιρη λίπανση καθώς και με την καλή φροντίδα που παρέχουμε θα πρέπει να παρατηρήσουμε στη διάρκεια του δεύτερου έτους νέους οφθαλμούς πιο πίσω στα κλαδιά. Δεν μας απασχολεί σ’ αυτό το στάδιο το μήκος των βελονών – χρειαζόμαστε τις μακριές βελόνες.

3ος χρόνος:  Λιπαίνουμε από την άνοιξη έως το φθινόπωρο (ανά 4-6 εβδομάδες) με σκοπό την ανάπτυξη των  πίσω οφθαλμών σε φύλλωμα (βελόνες). Μ’ αυτόν τον τρόπο επισπεύδουμε τη διαδικασία της ανάπτυξης του δέντρου σε ένα μπονσάι έτοιμο για παρουσίαση εντός σύντομου χρόνου. Στο τρίτο έτος μπορούμε να διαμορφώσουμε το δέντρο στη διάρκεια του φθινοπώρου.

4ος χρόνος:  Μπορούμε, ενδεχομένως, να κάνουμε μεταφύτευση την άνοιξη.

Μέθοδοι εκπαίδευσης των πεύκων με έναν κύκλο ανάπτυξης

Οι μέθοδοι είναι διαφορετικές για τα πεύκα στο στάδιο της διαμόρφωσης/ανάπτυξης και για εκείνα στο τελικό στάδιο του ραφιναρίσματος.

Στο στάδιο του ραφιναρίσματος (έχουμε μία εδραιωμένη πρωτεύουσα δομή, έχουμε τη δευτερογενή διακλάδωση και δημιουργούμε την τριτογενή) επιλέγουμε την τεχνική του «τσιμπήματος»: αυτό σημαίνει ότι πάντα αφήνουμε ένα ποσοστό της νέας ανάπτυξης που εμφανίζει το δέντρο στο τρέχον έτος (τουλάχιστον δύο ζεύγη βελονών), ενώ αφαιρούμε κάποιο ποσοστό, έτσι ώστε να διατηρήσουμε το σχήμα ή να διανείμουμε την ενέργεια προς τους εσωτερικούς οφθαλμούς.

Εάν μας χρειάζεται πυκνότητα φυλλώματος στα άκρα των κλαδιών, τότε εφαρμόζουμε το «τσίμπημα» προκειμένου να επιτύχουμε ανάπτυξη νέων οφθαλμών (αφαιρούμε τις αυξίνες στο άκρο του κεριού για να επιτρέψουμε στους πιο πίσω οφθαλμούς να αυξηθούν).

Λιπαίνουμε τα δασικά πεύκα (scots pines) στο στάδιο του ραφιναρίσματος σύμφωνα με τη μάζα φυλλώματός τους (η δασική πεύκη δεν θα κάνει μακριές βελόνες). Στα πεύκα mugo σε όμοιο στάδιο ραφιναρίσματος η λίπανση θα μας δώσει πολύ μακριές βελόνες.

Στο στάδιο της διαμόρφωσης, επιλέγουμε την τεχνική του κλαδέματος: αυτό σημαίνει ότι αφήνουμε τα κεριά να αναπτυχθούν/επιμηκυνθούν και τις βελόνες να ανοίξουν, να σκληρύνουν και να συσσωρεύσουν ενέργεια, και ύστερα κλαδεύουμε, κρατώντας πάντα μερικά ζεύγη βελονών. Αυτός είναι ο τρόπος ο οποίος θα μας δώσει ανάπτυξη νέων οφθαλμών πιο πίσω στα κλαδιά. Ο σωστός χρόνος για να κλαδέψουμε είναι μέσα Μαΐου έως μέσα Ιουνίου. ^(**)

Στα πεύκα με μία μοναδική ετήσια ανάπτυξη δεν αφαιρούμε βελόνες, παρά μόνο καθαρίζουμε εκείνες που μεγαλώνουν στην κάτω επιφάνεια των κλαδιών. Επίσης, εκείνες που μεγαλώνουν ανάμεσα στις τούφες/συστάδες του φυλλώματος τις αφαιρούμε, για να διαχωρίσουμε οπτικά τις συστάδες μεταξύ τους. Η αφαίρεση γίνεται αφού έχουν σκληρύνει αρκετά ή κατά το φθινόπωρο.

Λίπανση

Σκοπός μας θα πρέπει να είναι η παραγωγή του τύπου φυλλώματος που μας χρειάζεται σε κάθε στάδιο, δηλαδή στο στάδιο του ραφιναρίσματος ή στο στάδιο της διαμόρφωσης/ανάπτυξης.

Προσπαθούμε να επιτύχουμε:

1. αύξηση της δύναμης στα κεριά, έτσι ώστε να δώσει ώθηση στους τριτογενείς οφθαλμούς για την παραγωγή τέτοιας ανάπτυξης η οποία θα συμβάλει στο ραφινάρισμα του δέντρου μας,
2. να επεκτείνουμε την επιφάνεια η οποία φωτοσυνθέτει, προκειμένου να δημιουργήσουμε πόρους που θα προαγάγουν τη δημιουργία οφθαλμών πιο πίσω, έτσι ώστε να παράγουμε τέτοια ανάπτυξη η οποία θα αυξάνει τη δύναμη του δέντρου μας.

Το υλικό αντλήθηκε από διαλέξεις και σεμινάρια του R. Neil. σε:

• Willowbog Bonsai
• AABC Convention in Canberra

Επίσης, χρησιμοποιήθηκε υλικό από:

• Ι.B.C. (Ιnternational Bonsai Club)
• Red social de aficionados al bonsai
• El Tim Bonsai

Image source: http://ibonsaiclub.forumotion.com/t7417-techniques-for-pinus-sylvestris-mugo-pine